Als kind wilde ik graag Toon Hermans worden. Mijn moeder had een aantal langspeelplaten op zolder liggen met one man shows uit de jaren 60 en in de oranje Simca draaiden we cassettebandjes met zijn beroemdste conferences. Het hele gezin de Wit was fan van Toon. Ik kende de conference van Snieklaas uit mijn hoofd (..hij had een mijter op en een stuk of acht neuten). Als we iets niet konden vinden riep mijn vader steevast ‘Kijk eens in het naaimandje’, een gevleugelde uitspraak uit de high society conference.
En al ben ik dan geen Toon Hermans geworden, clown komt wel in de buurt. Want een aantal aspecten van de clown is duidelijk terug te herkennen in zijn oeuvre. Kijk maar eens naar het volgende fragment.
Het eten van een overrijpe perzik wordt uitgebeeld met gevoel voor detail en met een precieze fysiek. Met het eten van de perzik ondermijnt Toon de autoriteit die hij tegelijkertijd speelt (een maarschalk) en dat werkt op de lachspieren. Het poetsen van de mond met het kwastje van zijn kostuum is de punt die bevestigt dat de maarschalk ook maar een gewone jongen is.
Nog een fragment
Niks doen op een podium en toch blijven boeien… Johny pak eens even mijn tennisracket…spelen met rust, met de tijd …dat vraagt om lef en vertrouwen. En hij laat zien welke gevoelens het wachten oproept. Ongeduld. Irritatie! En dat leidt tot het schamperen van ‘hij komt zo!’. Daar kun je als clown veel van leren…over wat ‘de tijd nemen’ en ‘je gevoel delen’ kan doen bij het publiek.
en nog eentje dan….een fragment dat gaat over onzin, ritme, taalgebruik…alles wat je nodig hebt om het publiek te boeien.
Wat opvalt is dat er in dit fragment geen lineair verhaal wordt verteld. Het lijkt een loze aaneenschakeling van kolderieke anekdotes. Voorbijtrekkende instrumenten, hoedjes en lukraak slaan op een trommel. Wie beter kijkt ziet een zorgvuldig gecreëerd raamwerk dat drijft op het ritme…op de beat en de afterbeat… op het spelen met de verwachting van het publiek. Na drie min of meer serieuze imitaties van muzikanten met hun instrument, is de vierde opkomst met een naaimachine. Daarna volgt de opkomst met de trom en zoon Maurice. Een nieuw hoofdstuk. De trom in het militairendom dom dom dom (herhaling en ritme). Wat volgt is een reeks absurde stukjes, waarbij patronen worden neergelegd die steevast na 2 keer worden doorbroken. Hierdoor blijft het publiek verrast en blijft de lach rollen. De hoedjes en de trom vormen de rode draad van het avontuur… de kern van het verhaal van de clown Toon Hermans!
